Rewolucja na rynku polskich czasopism politologicznych

Muszę przyznać, że zdumiony jestem tempem, w jakim rewolucjonizuje się rynek polskich czasopism naukowych – zwłaszcza w dziedzinie nauk o polityce. Do momentu, w którym powszechnie krytykowana Ministra nie wprowadziła wymogu prowadzenia przez redakcje strony internetowej, periodyki z mojej dziedziny właściwie w sieci nie istniały. Względnie istniały jako produkty do zakupienia via Internet. Tymczasem część redakcji (nie taka mała) postarała się w ostatnim czasie nie tylko o własną stronę internetową, ale także o zapewnienie Czytelnikom darmowego dostępu do treści poszczególnych numerów archiwalnych. Oto zestawienie czasopism z ministerialnej listy B, które oferują taką możliwość (z linkami do podstron, z których można ściągnąć całe numery lub pojedyncze artykuły):

Czasopisma politologiczne z listy B udostępniane bezpłatnie w wersji on-line

Z poprzedniej - opublikowanej przeze mnie przed kilkoma miesiącami - listy wszystkich punktowanych czasopism "wypadła" mniej więcej połowa, ale moim zdaniem to i tak dobry wynik. Wychodzi bowiem na to, że istnieje około czterdziestu politologicznych lub pół-politologicznych periodyków, które można przeczytać i ściągnąć na swój dysk za zupełną darmochę!

Dominuje model udostępniania przez redakcje wyprzedanych nakładów w zakładkach „archiwum”, ale kilka czasopism współpracuje także z bibliotekami cyfrowymi. Do darmowego dostępu sceptycznie podchodzą najwięksi wydawcy – w mojej dziedzinie tę pozycje zajmują Wolters Kluwer oraz holding Adam Marszałek – w ogóle nie oferując takiej możliwości, bądź też pozwalając Czytelnikom zapoznać się z pojedynczymi artykułami (np. „Państwa i Prawa”), względnie – pojedynczymi numerami (anglojęzyczne wersje „Athenaeum” czy pierwsze dwa numery „Przeglądu Prawa Konstytucyjnego”).

O ile prywatnych wydawców jestem w stanie zrozumieć (co nie zmienia mojej negatywnej opinii o ograniczaniu dostępu do zawartości czasopism), to w zdumienie wprawiła mnie polityka „periodyczna” prowadzona przez Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego – wszystkie artykuły z czasopism tego wydawcy są do ściągnięcia w PDF-ach, ale trzeba za nie zapłacić. A że wcale tak być nie musi, przekonuje przykład czasopism afiliowanych przy Uniwersytecie Adama Mickiewicza czy Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim.

Tradycyjnie już nie jestem w stanie pojąć, dlaczego PAN nie wiedzie prymatu w zakresie dobrych praktyk Open Access, ale jak tak patrzę na przedpotopowe strony internetowe czasopism wydawanych przez tę instytucję (np. "Studiów Politycznych" czy "Rocznika polsko-niemieckiego"), to mam przypuszczenie graniczące z pewnością, że tam nikt nie wie, co to takiego.

Puenta na koniec: wszystkich otwartych na dyskusję zachęcam do publikowania w otwartych czasopismach. Zamknięte pozostawmy tym, którzy publikują dla samego publikowania.